De Verhalenkaravaan

Kortavonden is een Hoekschewaerdse oitdrukking om aen te gèven dat men 's avonds van ongeveer kwart ôver zèven tot kwart ôver negen bai elkaer op visite ging om nieuwties oit te wisselen, verhalen te vertellen en spelleties te doen. Hiermee werden d'n lange donkere wintermaenden "korter" gemaekt. Bôvendien slaet "kort" op d'n duur van d'n visite. Glad nie te lang, want d'n volgende morgen moest men weer vroeg op om naer z'n werk te gaen.

In 2001 is het begrip Kortavond opnieuw geïntroduceerd als project “verhalen vertellen in de huiskamer” uit het programma de C-Factor. Samen met de Hoekschewaardse vertelgroep “De Verhalenkaravaan” is opnieuw het project Kortavond georganiseerd.

Het idee is gebaseerd op de oude traditie van de “Kortavonden” dat men bij elkaar op visite kwam om de lange donkere winteravonden aangenamer door te kunnen brengen. Dit jaar heeft een aantal vertellers onder leiding van Mia Verbeelen, een professionele verhalen vertelster uit Antwerpen, zich voorbereid op een verhaal waarin bomen een belangrijke rol spelen. Het thema “bomen” is ook het thema van de wereldverteldag. Deze dag wordt elk jaar gehouden op 20 maart.

Ik koos zelf het boek 'the giving tree'' en vond deze foto er bij passen.

Daarnaast kunnen de verhalenvertellers putten uit hun eigen verhalenbestand. Voor alle duidelijkheid: de verhalen worden niet in het dialect verteld, maar voor sommigen zijn de Hoeksche Waardse klanken niet vreemd. Het leuke aan de vertelsessies in de huiskamers is dat ook de visite uitgenodigd wordt om te reageren op de verhalen en misschien met een eigen verhaal te komen.

Een belangrijke voorwaarde voor een geslaagde avond is het publiek.

Het publiek voor deze avonden wordt door de gastvrouw/-heer uitgenodigd. Voordeel hiervan: de gastgevers weten wie zij in huis halen, maar ook dat een gevarieerd gezelschap ontstaat van buren, familie, kennissen en collega’s. Iedereen kan diegenen uitnodigen van wie zij denken dat zij zo’n avond leuk vinden.

Het aantal toehoorders is afhankelijk van de grootte van de huiskamer en van de beschikbare zitplaatsen. Stelt u zich voor een verjaardag van zo’n 12 tot 20 mensen.

Het is prettig als de gasten ontvangen worden met een kopje koffie/thee, een koekje of een plakje koek, en wellicht halverwege de avond, nog een verfrissend glaasje sap, wijn of iets anders aangeboden krijgen. “Een aangelengd besje is ook welkom”.

De opstelling van de avond is simpel: een kring stoelen met een opening waar de vertellers hun verhaal kwijt kunnen.

Randstadrail en Historie

Wie door het centrum van Oud-Beijerland wandelt, komt deze gevelsteen tegen uit 1609. Het laat een smidse zien uit de 17e eeuw. De vader van Willem Tichelaar de barbier uit Piershil had hier zijn bedrijf in die tijd. 
Wat reclame soms al niet teweeg kan brengen. Steeds hoorde ik over de Randstadrail die heel snel van de Slinge in Rotterdam naar Den Haag CS rijdt. Iets om uit te proberen natuurlijk. In een goed uur zonder over te stappen, maar wel bij elke halte een stop rijdt deze metro meestentijds boven de grond. Er is dus van alles te zien onderweg. Eenmaal in Den Haag loop je zo'n 600 meter en kom je alle straten van het Monopolyspel tegen. Om het aangename met het nuttige te combineren bezochten we de Gevangenpoort, waar we een rondleiding kregen.
Sinds kort heeft hier een herinrichting plaatsgevonden en daar wilden we wat meer van  weten. 

Cornelis de Wit ooit baljuw (rechter) in Oud-Beijerland heeft hier enige tijd gevangen gezeten omdat volgens zeggen van de bewuste Willem Tichelaar hij Cornelis de Wit tegen de komst van de Oranjes zou zijn en dus een verrader was. De gids liet de kamer zien waar Cornelis enige tijd verbleef, maar of vrouwe Justitia hier echt recht heeft gesproken valt ernstig te betwijfelen. Als regent kreeg hij ten opzichte van andere gevangenen hier nog een aardige kamer en verzorging, voordat hij en zijn broer werden gemarteld en opgehangen op het groene zoodje, waar de bevolking hen nog niet met rust liet. Pas in de tijd van Koningin Wilhelmina zijn de Gebroeders de Wit gerehabiliteerd, hoewel er wordt verteld dat Willem Tichelaar spijt heeft betoond op zijn sterfbed van zijn leugen. Hij bleek uit rancune gehandeld te hebben, omdat Cornelis de Wit hem ooit had veroordeeld en gestraft. Willem Tichelaar zou een geldbedrag hebben gekregen voor zijn verraad, maar stierf als een arme sloeber. 

 

Een wandeling door Oud-Beijerland-1.

Oud-Beijerland werd in 1559 het dorp Beierland doordat Lamoraal van Egmond opdracht had gegeven de gorzen en slikken te bedijken. De naam ontleende hij aan zijn lieve echtgenote Sabina van Beieren met wie hij 11 kinderen kreeg. Met name zijn dochter Sabina van Egmond heeft als ambachtsvrouwe veel betekent voor de samenleving van Beierland. Zij zette het werk van haar inmiddels vermoorde vader voort. Door bedijking ontstond Nieuw-Beijerland en werd Beierland Oud-Beijerland. Later kwam daar naar het zuiden toe Zuid-Beijerland nog bij.

De dorpskerk werd in 1594 gebouwd als Rooms-katholieke kerk. In 1598 werden priesters vaak dominee. De eerste afgestudeerde dominee in de N-H kerk was Henricus Swalmius in 1604. In dat jaar schonk Sabina van Egmond de toren aan de gemeente die los geplaatst werd van de kerk. Door diverse uitbreidingen is deze er tegenaan gebouwd. De klokken zijn geschonken door inwoners van Oud-Beijerland. Het doophek is gemaakt in 1625, de koperen lessenaar is van 1725. De preekstoel is van 1712, de statenbijbels van 1686 en 1714. Het rouwbord van ambachtsvrouwe Jacoba Catharina van Schoonhoven is uit 1794 en heel bijzonder dat dit bewaard is gebleven gezien de sobere inrichting van protestante kerken.

De ramen met voorstellingen zoals in de bijbel beschreven zijn allen na WO II aangebracht en waren een cadeau van inwoners, kerkvoogdij, burgerij en kerkenraad. In 1614 is Sabina van Egmond overleden. In het kapelletje, het z.g. Gravinnen huisje bevindt zich haar graf, evenals twee fraaie archiefkisten, waar in vroeger jaren de archieven en geldmiddelen van de Kerkvoogdij en Diaconie werden opgeborgen. Jan de Cerff een voormalig koopman uit Amsterdam die de lagere rechten had overgenomen stierf in 1752 als ambachtsheer. Hij zou ook zijn begraven in het Gravinnen huisje, maar alleen de grafsteen werd gevonden. De Bredase orgelbouwer Cornelis van Oeckelen bouwde in 1825 tot 1826 het orgel. Tot aan 2010 is dit orgel steeds uitgebreid.
In 1843 werd een Joodse Synagoge gebouwd. Hier leefde een Joodse gemeenschap tot WO II, een monument op de Havendam en een begraafplaats herinneren daar nog aan.
De Rooms katholieke kerk werd in 1838 gebouwd en herbouwd in 1866. In 1868 stichten de afgescheidenen de Christelijk Gereformeerde Gemeente, de Gedachteniskerk werd in 1901 gebouwd. Oprichting afd. Oud-Beijerland van de Protestantenbond in 1891, de kerk werd later gebouwd. Er werden nog meer verschillende kerken gebouwd.
In 1622 werd Het Oude Raadhuis dwars over de Vliet tegen de brug uit 1595 als Dorpshuis gebouwd. Beneden als logement, boven de Hoge Vierschaar - de Baljuw en 7 leenmannen die de rechterlijke macht vormden. Een bekende rechter uit die tijd was Cornelis de Wit. Er was een boevenhok en gijzelkamer aanwezig. Op de brug vonden terechtstellingen plaats, waarna het lijk naar het Galgenveld buiten het dorp werd gebracht. Het bestuur werd gevormd door de Schout en 7 Schepenen. Rond 1830 werd de Schout Burgemeester genoemd. In 1939 werd het Raethuis gerestaureerd en in oorspronkelijke stijl vergroot. Bij die gelegenheid werden door diverse kerkelijke en wereldlijke instanties de gebrandschilderde ramen geschonken. In de gevel zijn 3 nissen. In de middelste staat het beeld van Vrouwe Justitia, de andere bieden plaats aan 2 zwaardhoudende leeuwen. Het gemeentewapen in de vorm van een schild bestaat uit het wapen van Beieren en van Van Egmond. Over de arduinstenen trap komen tegenwoordig veel bruidjes en gommen om elkaar het jawoord te geven. In 1978 werd elders een Gemeentehuis gebouwd en kreeg het gebouw de naam 'Het Oude Raadhuis'.

In 1853 schreef burgemeester Vogelsang in felle bewoordingen aan de Tweede Kamer van de Staten Generaal waarom hij het noodzakelijk achtte dat een kantongerecht in Oud-Beijerland moest komen en niet zoals hij had vernomen in 's Gravendeel. Hij voerde hierbij o.a. het verschil in afstand tussen 's Gravendeel met de andere dorpen en Oud-Beijerland met de andere dorpen aan. Bovendien zo schreef hij vaart er een stoomboot op Rotterdam en Dordrecht vanuit Oud-Beijerland en woont hier een advocaat. De gemeente telt 4000 zielen, er is een dienstdoende schutterij, twee predikanten, een kerk voor Katholieken en een synagoge voor de Israeliten. Het raadhuis werd geschikt bevonden voor een kantonnale rechtbank, want daar was ook een gevangenis. In 1881 werd het Kantongeregt in de Steenenstraat gebouwd. Sinds 2006 is men aangewezen op Dordrecht.

  

Cursus Tuinreservaten HWL

Een artikel wat mij laatst opviel in Het Kompas kwam van het Hoeksche Waard Landschap over de cursus 'Tuinreservaten' die landelijk de aandacht heeft getrokken. Sommigen onder u zullen bij het woord reservaten denken aan Noord-Amerika, maar als we dan aan een wildernis denken dan wordt hier wel een begeleide wildernis mee bedoelt. Vooral voortgekomen uit het feit dat de natuur in ons land onder druk staat. Ook HM Koningin Beatrix sprak over duurzaamheid in haar kerstboodschap.

Een jaar of 6 geleden werd in Frankrijk een organisatie opgericht waarbij particuliere tuinen die voor vogels zijn ingericht zich daarbij kunnen aansluiten en dan een bordje aan het tuinhek hangen.

Twee jaar geleden begon beeldend kunstenaar Erik van Ommen met een proefproject voor Tuinreservaten en noemde dat mijn 'Tuinparadijs'. In korte tijd leverde dit zoveel aanmeldingen op dat de levensvatbaarheid afdoende werd bewezen.

VARA's 'Vroege Vogels' startte hierop radio-en TV uitzendingen met het programma 'Tuinreservaten'.

De overheid geeft minder geld uit aan de natuur. Er zijn in Nederland ruim 5 miljoen tuinen. Door deze zo natuurlijk mogelijk in te richten en met elkaar te verbinden blijft de groene stroom bestaan. Het project Tuinreservaten bundelt de krachten van die stroom, onder het motto 'Stop het stenen tijdperk'.

Er zijn inmiddels 5000 tuinen aangemeld als tuinreservaat en die hebben echt hun buitenterras niet op hoeven geven.

Ik kan me nog herinneren dat we vroeger thuis vaak een egel in de tuin hadden of tijdens warme zomeravonden er vleermuizen rond het huis fladderden. Als u dit nog steeds heeft dan bent u een van de weinig gelukkigen, want deze fenomenen worden steeds zeldzamer. Ook de huismus komt bijna niet meer voor.

De werkgroep cursussen van het HWL ontwikkelde de cursus tuinreservaten waaraan vorig jaar 15 mensen deelnamen. In 5 theorie avonden en 2 excursie ochtenden werden met cursisten en 7 gastdocenten uit eigen gelederen de mogelijkheden verkend om een eigen tuinreservaat te maken. In het bezit zijn van een tuin, ook al heeft die de omtrek van een postzegel is hierbij voldoende.

Op de eerste avond kijken we naar de Hoeksche Waard als Nationaal Landschap en wat de kernkwaliteiten zijn van de natuur die hierbij hoort. Door verstedelijking is er verlies aan biodiversiteit zoals dus het wegblijven van genoemde diersoorten etc. Ook passeren hedendaagse trends de revue (sierperken in grind e.d.)

Op de daaropvolgende avonden die elke keer twee maal een uur cursus bevatten en een koffiepauze om ervaringen uit te wisselen of vragen te stellen komen de vogels, vlinders, waterdieren en egels aan de orde, alsook de soorten bomen, struiken en kruiden die je kunt toepassen. Als we denken aan een tuinreservaat is het navolgende een aardige richtlijn.

– Een natuurlijke vijver met een geleidelijke oever.

– Struiken en bomen met vruchten, bessen en noten.

– Zo min mogelijk bestrating.

– Klimplanten en struiken met doornen naast of tegen een gevel.

– Natuurlijke beschutting waar egels onderdoor kunnen.

– Een soortenrijke beplanting met structuur.

– Inheemse planten voor rupsen, vlinders en bijen.

– Composthoop.

– Rommelhoekjes en takkenhopen.

– Nestkastjes voor vogels, zoogdieren en insecten.

HWL stelt de inhoud van de cursus en het cursusmateriaal ter beschikking van de Vereniging voor Natuur-en Milieueducatie, de IVN, omdat er landelijk belangstelling is getoond voor deze cursus. IVN en 'Vroege vogels' tuinreservaten werken samen en willen deze cursus omvormen tot een die in het gehele land gegeven kan gaan worden. Zodra dit materiaal beschikbaar is wordt er opnieuw een cursus 'Tuinreservaten' aangeboden door HWL. Voor inschrijving mailt u naar cursussen@hwl.nl.

De brochure hoe maak ik een tuinreservaat is op te halen bij het Nationaal Landschap Centrum in Numansdorp.